"در جهان امروز دیگر نمی توان مطالعه را کاری تفننی و فقط برای گذراندن اوقات بیکاری و تفریح خاطر دانست. در جامعه فردا هیچ مهارتی برای بشر پرارزش تر از مهارت خواندن و سود جستن از مطالعه نخواهد بود. در آن زمان کسی که نتواند به سرعت و دقت مطالعه کند و به مطالعه خواندنی های غیر تفننی و تفریحی، یعنی مطالب جدی و علمی و فنی و حرفه ای ، علاقه مند نباشد، در کار و زندگی خود با شکست رو به رو می شود." این هدف بزرگ باعث شد که در مهر ماه 1343 وزارت آموزش و پرورش با همکاری انتشارات فرانکلین، مرکزی برای تهیه خواندنی های نوسوادان تاسیس کند. |
آن مرکز که پس از مدتی به مرکز انتشارات آموزشی تغییر نام داد، یکی از پیشرفته ترین سازمان های فرهنگی ایران بود و حتی در بسیاری از برنامه های خود با کارهای مشابهی که در کشورهای پیشرفته جهان در این باره انجام می شود، برابری می کرد. از مهم ترین فعالیت های آن مرکز انتشارات مجموعه مجلات پیک بود که نوآموزان، دانش آموزان، معلمان و والدین را پوشش می داد. .( این مرکز اکنون با نام انتشارات کمک آموزشی مجموعه مجلات رشد را منتشر می کند.)
مجلات پیک به خوبی با برنامه درسی مطابقت داشتند و به راستی "کلید درک بهتر مطالب درسی" بودند. به علاوه، راهنمای معلم و والدین داشتند و چنان طراحی شده بودند که معلم برای تدریس بهتر و علاقه مند کردن دانش آموزان به مطالعه، در کلاس درس از آنها سود می برد. این ویژگی ها باعث شد دانش آموزان، معلمان، پدران و مادران و مسئولان آموزش و پرورش از آن مجلات به خوبی استقبال کنند و از آنها به عنوان بهترین خواندنی های کمک آموزشی بهره گیرند.
موفقیت مرکز انتشارات آموزشی تنها به هدف هایی که برای خود در زمینه انتشار مجلات پیک و ماهنامه آموزش و پرورش و محصولات آموزشی دیگر تعیین کرده بود،محدود نشد، بکله آثار آن در فعالیت های دیگر، از جمله مجله‌ها و برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی کودکان و نوجوانان، و حتی فراتر از مرزهای ایران، مشهود بود که به ذکر پاره‌ای از آنها می‌پردازیم:
در برنامه‌های کودک رادیو ایران، رادیوی مراکز استانها و همچنین برنامه‌های کودکان و نوجوانان تلویزیون ملی ایران از مطالب مجلات پیک بارها استفاده شد.
مرکز انتشارات آموزشی بارها تجارب خود را در اختیار کارآموزان کشورهای دوست و همسایه، افغانستان، پاکستان، ترکیه، و گروهی از پژوهشگران و دست‌اندرکاران انتشارات آموزشی سی کشور جهان گذاشت که به دعوت «بنیاد کمک های آلمان به کشورهای در حال رشد» به مدت یک هفته در مهرماه 1350 در شهر برلین گرد آمده بودند.
مجله‌های پیک در میان فارسی‌زبانان و ایرانیان بسیاری از کشورهای جهان، خاصه پاکستان و امارات خلیج فارس و برخی از کشورهای همسایه ایران خواستاران و خوانندگان فراوان داشت.
شورای داوران بهترین نویسندگان و ناشران کتاب که به مناسبت سال جهانی تعلیم و تربیت به وسیله کمیسیون ملی یونسکو در ایران تشکیل شده بود، با این که بررسی مجلات را در حیطه کار خود نمی‌دانست، پس از بررسی محلات پیک در گزارش رسمی خود درباره انتشارات آموزشی چنین نظر داد:" هیئت داوران کار منظم و خطیر انتشارات پیک را کوششی ارزنده و مؤثر تلقی و اظهار امیدواری کرد که در فرصتهای بعدی انتشارات مذکور مورد بررسی و تشویق قرار گیرند"
برای آشنایی بیشتر با فعالیت های مرکز انتشارات آموزشی و محصولات آن، به خصوص مجلات پیک، مقاله ای که به قلم مدیر آن مرکز، زنده یاد ایرج جهانشاهی، تهیه شده و در ماهنامه آموزش و پرورش(دوره چهل و سوم، اردیبهشت 1352) چاپ شده است، در ادامه می آید.
انتشارات آموزشی: اهداف و فعالیت ها
 |
در جهان امروز دیگر نمی توان مطالعه را کاری تفننی و فقط برای گذراندن اوقات بیکاری و تفریح خاطر دانست. در جامعه فردا هیچ مهارتی برای بشر پرارزش تر از مهارت خواندن و سود جستن از مطالعه نخواهد بود. در آن زمان کسی که نتواند به سرعت و دقت مطالعه کند و به مطالعه خواندنی های غیر تفننی و تفریحی، یعنی مطالب جدی و علمی و فنی و حرفه ای ، علاقه مند نباشد، در کار و زندگی خود با شکست رو به رو می شود.
- مشاغل به سرعت افزایش می یابند و کارهای حرفه ای و فنی و صنعتی رو به کمال می روند. بی گمان شاغلان شغل ها در بیست سال آینده از میان کسانی انتخاب خواهند شد که در خواندن ، خاصه در خواندن مطالب غیر تفننی ، مهارت دارند.
اکثریت نزدیک به اتفاق محرومان جامعه، بی کاران، مجرمان و جانیان را کسانی تشکیل می دهند که یا بی سوادند یا در خواندن و سود بردن ازمطالعه ذوق و مهارتی ندارند.
بیشتر کودکانی که برای همیشه تحصیل را در سنین کودکی و نوجوانی ترک می کنند، کسانی هستند که به میزان کافی در خواندن مهارت نیافته اند، زیرا کتاب ابزار اساسی انتقال دانش است و مطالعه بهترین راه استفاده از آن .
کسی که به مطالعه عادت دارد و در این امر به حد کافی مهارت یافته است، راهی مستقیم و روشن در پیش دارد. او به آسانی و به سرعت می تواند دانش مورد نیاز خود را از کتاب ها و نوشته ها به دست بیاورد و در زندگی و کار خود از آنها بهره بگیرد و راه موفقیت را برای خود هموار کند. گذشته از این، گنجینه گرانبهایی از دانش و بینش به دست می آوردکه هنگام گفت و شنود با دیگران از آن استفاده می کند و مصاحبتش برای دیگران فرح انگیز و پرفایده می شود. ارزش چنین کسی را جامعه به خوبی می شناسد، زیرا از خرمن دانش هایی که از راه مطالعه اندوخته است نه تنها خود بهره می گیرد ، بلکه دیگران ر ا نیز بهره می رساند و به رشد معنوی و اجتماعی و اقتصادی جامعه کمک می کند.
تنها مباحث و درس های مدرسه برای رسیدن به نتیجه غایی تعلیم و تریت، یعنی دریافت هر چه بیشتر دانستنی ها و مهارت ها، کافی نیست . در جامعه امروزی هر فردی نیاز دارد که به موازات آن چه در برنامه درسی مدرسه به او آموخته می شود در زمینه مسائل اجتماعی، اقتصادی ، سیاسی ، علوم ، صنعت و حرفه و فن ، سلامت جسم و روح ، تفریح و سرگرمی و استفاده از اوقات بیکاری ، ادبیات و هنر ، و مناسبات داخلی و خارجی دانش کافی به دست بیاورد . بسیاری از این گونه آگاهی ها جز از راه خواندن و مطالعه کردن به دست نمی آید و نمی توان آنها را یک جا آن هم پس از فراغ از تحصیل به دست آورد.
دوران کودکی زمان نقش بندی صفت ها و عادت ها است. عادت به مطالعه باید از دوران کودکی فرا گرفته شود. این کار را پدر و مادر و کسان کودک از راه تعلیم زبان سمعی (شنیدن و گفتن) و برانگیختن کودک به دیدن و پرسیدن و تجربه کردن و عمل کردن پیش از آن که به مدرسه بیاید به او می آموزند و مدرسه برپایه این آموخته ها آن را دنبال می کند و به او زبان بصری (خواندن و نوشتن) و بازهم دیدن و پرسیدن و تجربه کردن و عمل کردن می آموزد.
منظور از خواندن و مطالعه کردن چیزی جز درک مطالب نوشته شده و شناخت ارزش ها و مفاهیم کلمه ها و عبارت ها و جمله ها و دریافت دانستنی ها از راه فهمیدن پیام نویسنده و اندیشیدن درباره آن نیست. بدون شک کودکانی که در خانه با آنان زیاد گفت و شنود نمی شود، برایشان قصه و داستان های مناسب نمی گویند، کنجکاو بارشان نمی آورندو به پرسش هایشان پاسخ درستی نمی دهند، برایشان کتاب هایی در زمینه قصه و داستان و علم به زبان ساده نمی خوانند و آموزشی که لازمه این سنین است با کتاب ها و مجلات خاص کودکان به آنان داده نمی شود، پس از شنیدن برنامه ای از رادیو یا دیدن فیلمی از تلویزیون با آنان گفت و شنودی ندارند، خواندن را دیر می آموزند و به مطالعه رغبتی نشان نمی دهند یا مطالب کتاب هاب درسی و نوشته های مجلات و کتاب های دیگر را ، بدون آن که درک کنند، فقط می خوانند. اما کودکی که با روش درست از همه این امکانات در خانه بهره مند بوده است، وقتی که به مدرسه می رود، به یاری معلومات وسیعی که اندوخته است، می تواند بهتر حرف بزند، بهتر فکر کند، بیشترکنجکاو باشد، بیشتر بیاموزد، بهتر بخواند و آن چه را می خواند دریابد و از آن سود و لذت ببرد.
خواندن، چیزی بیشتر از شناختن خط و مهارتی است که باید آن را از کودکی در خانه و کودکستان و دبیرستان به کودک و نوجوان آموخت. اگر کودکان امروزی ما تصویر خوانی، نگاه خوانی و تند خوانی را نیاموزند و در خواندن و مطالعه کردن به موقع مهارت نیابند، در جوانی و دوران کارآمدی از پیروزی های زندگی و کار خود محروم خواهند بود." هرکس که بیشتر بخواند و بیشتر بداند، پیشتر می رود."
مرکز انتشارات آموزشی به وجود آمد تا برای رسیدن به اهداف زیر تلاش کند:
1. دانش آموزان را به خواندن و مطالعه برانگیزد و در آنان عادت به مطالعه آزاد و سود بردن از خواندن به وجود آورد.
2. برای دانش آموزان گروه های سنی گوناگون خواندنی های غیر درسی، ولی کمک آموزشی، آسان، مناسب، ارزان و فراوان تهیه کند.
3. یافته های نوین آموزش و پرورش را به میزانی بسیار وسیع منتشر کند و در اختیار همه دست اندرکاران آموزش و پرورش و پدران و مادران بگذارد.
4. برای خوانندگان خود مطالب جدی و غیر تفننی تهیه کند تا دانش و بینش آنان درباره دانستنی ها و مهارت های علمی و فنی و نیازهای اجتماعی برای زندگی آنی و آتی گسترش یابد.
افزایش سریع نوسوادان و کمبود خواندنی های آسان، مناسب، ارزان و فراوان برای آنان باعث شد که در مهر ماه 1343 وزارت آموزش و پرورش با همکاری انتشارات فرانکلین مرکزی برای تهیه خواندنی های نوسوادان تاسیس کند. این مرکز که پس از مدتی به مرکز انتشارات آموزشی تغییر نام داد، یکی از پیشرفته ترین سازمان های فرهنگی ایران است و حتی در لسیاری از برنامه های خود با کارهای مشابهی که در کشورهای پیشرفته جهان در این باره انجام می شود، برابری می کند.
مرکز تهیه خواندنی های نوسوادان نخستین کار خود را بررسی مسائل زیر تعریف کرد:
براساس کدام هدف ها کار خود را آغاز کنیم؟
برای کدام گروه از نوسوادان بنویسیم؟
چه بنویسیم؟
چه گونه بنویسیم؟
نوشته های خود را چه گونه به دست خوانندگان برسانیم؟
چه گونه کار خود را ارزشیابی کنیم؟
برای یافتن جواب این سؤال ها، در سه ماهی که از تأسیس مرکز تهیه خواندنی های، نوسودان تا انتشار نخستین شماره مجله پیک دانش‌آموز و مجله پیک معلم گذشت، کارکنان این مرکز به مطالعه و تحقیق در زمینه‌های زیر دست زدند:
1. به تحقیق در زمینه هدف ها و روش ها و برنامه‌های کار سازمان های انتشاراتی مشابه در کشورهای دیگر، از جمله مؤسسه اسکولاستیک ایالات متحده آمریکا پرداختند تا از کم و کیف مجله‌ها و کتاب هایی که این‌گونه مؤسسات برای گونه‌های سنی کودکان و نوجوانان، و معلمان و پدران و مادران تهیه می‌کنند آگاهی یابند و بهترین راه را برای رسیدن به مقصود در ایران بیابند.
2. دو هزار و پانصد کیلومتر راه از تهران تا حواشی کویرهای مرکزی ایران طی کردند، به بیش از یک صد شهر و روستا قدم گذاشتند، با هزاران کودک و بزرگسال نوسواد روستایی و شهری گفتگو کردند تا از میزان سواد و معلومات گروه‌های مختلف نوسوادان شهری و روستایی و نیازهای آنان آگاه شوند.
3. جلسات بسیار با معلمان و صاحبنظران در مسائل آموزش و پرورش تشکیل دادند تا هر چه بیشتر درباره هدف هایی که برای انتشار خواندنی های نوسوادان اندیشیده بودند و راه رسیدن به این هدف ها و نیازهای فرهنگی نظرجویی کرده باشند.
این گروه در پایان مطالعات و تحقیقات مقدماتی خود به نتایجی رسید که به برخی از آنها اشاره میشود:
1) خواندنی های مناسب و آموزنده و‌آسان برای گروه نوسوادان ایران، خواه خردسالان و خواه بزرگسالان، بسیار اندک است.
2) تیراژ کتاب ها و مجله‌های نسبتاً مناسب برای نوسوادان آن‌قدر کم است که به ندرت نسخه‌ای از آنها به شهرهای کوچک و روستاها می‌رسد و در دسترس نوسوادان قرار میگیرد.
3) توزیع خواندنیهای نسبتاً مناسب برای نوسوادان به پایتخت و شهرهای بزرگ محدود شده است.
4) نوسوادان به ندرت به مطالعه رو می‌آورند و به آن دلبستگی و عادت دارند. بسیارند کسانی که به زحمت خواندن و نوشتن فرار گرفته‌اند و چون از این مهارت استفاده نکرده‌اند، سواد خواندن را از یاد برده‌اند.
5) خواندنی های بیشتر دانش‌آموزان و نوسوادان به کتاب های درسی محدود است و آنانی هم که مطالعه می‌کنند علاقه‌ای به مطالعه مطالب جدید و آموزنده ندارند و بیشتر به داستان ها و خواندنی های سرگرم کننده و تفریحی مجله‌ها و کتاب های بازاری رو می‌آورند.
6) بهای کتاب ها و مجله‌های نسبتاً مناسب برای نوسوادان، با توجه به قدرت خرید اکثریت آنان، گران است.
نتیجه این بررسی ها، هدف ها و راه و روش کار را برای کارکنان تهیه خواندنی های نوسوادان تا اندازه‌ای روشن کرد. افزایش روز افزون کودکان علاقه‌مند به تحصیل در روستاها و شهرها ایجاب می‌کند که نخستین گام در تهیه خواندنی های نوسوادان برای این گروه برداشته شود. ارزشیابی میزان توانایی خواندن و درک و فهم نوسوادان نیز نشان داد که در بسیاری از روستاها وشهرک‌ها و شهرها مشکل زبان محلی خواندن و سود جستن از مطالعه را کند و گاه غیر ممکن می‌کند. به این سبب ناگزیر باید گذشته از رعایت اصول ساده‌نویسی و پرداختن به گسترش دانش و بینش خوانندگان در زمینه آگاهی‌ها و دانش‌های پایه، زبانی را در نوشته‌ها به کار گرفت که متکی بر کلمه‌ها و ترکیب‌هایی باشد که کودکان یا بزرگسالان نوسواد در کتاب های درسی خود خوانده‌اند و معنی و مفهوم آنها را می‌دانند.
در آغاز چهارمین ماهی که از تأسیس مرکز تهیه خواندنی های نوسوادان می‌گذشت، نخستین دوره آزمایشی خواندنی های نوسوادان با انتشار مجله‌ای در 12 صفحه به نامپیک دانش‌آموز ، برای کودکان کلاسهای سوم تا ششم دبستان و مجله‌ای در 8 صفحه به نام پیک معلم ، برای معلمان این کلاس‌ها، آغاز شد. برای این‌که با مطالعه و تجربه بیشتر قدم‌های بعدی در راه رسیدن به هدف‌های خواندنی های نوسوادان برداشته شود، هشتاد و شش دهکده در شهرستان قزوین برگزیده شد تا آزمایشگاهی مناسب برای ارزشیابی مجله‌های پیک باشد. این دهکده‌ها خصوصیات انتخاب یک محیط آزمایشی را دارا بودند: مراجعه پی‌درپی به آنها به سبب نزدیک بودن به تهران آسان بود، از زمان تأسیس دبستان در اغلب آنها بیش از سه سال نمی‌گذشت و بیشتر دانش‌آموزان آنها در گروه نوسوادان بودند، با مشکل زبان محلی روبه‌رو بودند و از اینها گذشته، درآمد مردم نیز بسیار ناچیز بود.
اکنون از آغاز کار مرکز تهیه خواندنی های نوسوادان بیش از هشت سال می‌گذرد و از چهار سال پیش با نام مرکز انتشارات آموزشی کار گسترده تری را آغاز کرده است و قسمتی از وظایف اداره کل نگارش وزارت آموزش و پرورش را نیز بر عهده دارد. اکنون توانسته اایم هر ماه سیزده مجله برای کودکان کودکستانی، دانش‌آموزان دبستان و دوره راهنمایی تحصیلی و دبیرستان، آموزگاران و پدران و مادران و همه دست‌اندرکاران آموزش و پرروش در 424 صفحه و با تیراژی بیشتر از دو میلیون و پانصد هزار نسخه انتشار دهد . هر نسخه از مجله‌های پیک به طور متوسط مورد مطالعه پنج دانش‌آموز قرار میگیرد و در بسیاری از روستاها و شهرک‌ها تنها ماده خواندنی است که به دست نوسوادان می‌رسد و حتی مطالب آن به وسیله دانش‌آموزان برای خانواده آنان که اکثراً بی‌سواد هستند خوانده میشود.
پیک کودک
مخاطب: برای کودکان کودکستانی و دانش‌آموزان کلاس های اول دبستان
در 16 صفحه، 15 شماره در سال، بها 2 ریال
آغاز انتشار: مهرماه 1348
مطالب: قصه و داستان، شعر، تعلیمات اجتماعی، رفتارهای اجتماعی، علوم، حساب، بازی و سرگرمی، نقاشی، کاردستی، برگزیده بهترین نقاشی‌های کودکان، و راهنمایی برای مربیان و معلمان و پدران و مادران درباره روش استفاده از هر یک از مطالب مجله.
این مجله را مربیان و معلمان در کودکستان ها و کلاس های اول دبستان یا پدران و مادران در خانه برای کودک می‌خوانند. به تدریج که کودکان در کلاس اول دبستان خواندن فارسی را می‌آموزند، با استفاده از شکل حروف و حرکات و کلمه‌هایی که در کتاب های درسی کلاس اول آمده است، متن های ساده‌ای خاص این‌گونه دانش‌آموزان تهیه میشود تا خود بدون کمک گرفتن از دیگران بخوانند و از این راه برای مطالعه آزاد آماده شوند.
از هر شماره مجله پیک کودک، در این سال تحصیلی به500 239 نسخه انتشار یافته است.
پیک نوآموز
مخاطب: برای دانش‌آموزان کلاسهای دوم و سوم دبستان
در 16 صفحه، 15 شماره در سال، بها 2 ریال
آغاز انتشار: مهر ماه سال 1346
مطالب: رویدادهای ملی و میهنی و دینی، قصه و داستان، تعلیمات اجتماعی، رفتارهای اجتماعی، علوم، بازی، کاردستی، شعر، جدول و سرگرمی و برگزیده بهترین نوشته‌ها و شعرها و نقاشی‌های کودکان.
نوشته‌های این مجله بر اساس کلمه‌ها و ترکیبهای به کار رفته در کتاب های درسی کلاس اول دبستان و آن قسمت از کتاب های درسی کلاس دوم دبستان تهیه میشود که کودکان آنها را در کلاس خوانده‌اند و با معنی و مفهومشان آشنایی دارند. گذشته از این، در هر شماره از کلمه‌ها و ترکیبهای تازه‌ای که معنی و مفهوم آنها دور از ذهن کودکان نباشد، به میزان معینی که بیش از پنجاه کلمه و ترکیب تازه نیست، استفاده میشود. فهرستی از این کلمه‌های تازه با تلفظ درست در آخر مجله چاپ میشود تا آموزگاران آنها را به دانش‌آموزان بیاموزند. این مجله را کودکان خود، بدون کمک گرفتن از دیگران می‌خوانند و مطالب آن در کلاس مورد بحث شاگرد و معلم قرار میگیرد.
از هر شماره مجله پیک نوآموز در این سال تحصیلی000 378 نسخه انتشار یافته است.
پیک دانش آموز
مخاطب: برای دانش‌آموزان کلاس های چهارم و پنجم دبستان
در 32 صفحه، 15 شماره در سال، بها 3 ریال .
آغاز انتشار: دی ماه 1343
مطالب: رویدادهای ملی و میهنی و دینی، قصه و داستان، تعلیمات اجتماعی، علوم اجتماعی، علوم، بازی، کاردستی، شعر و ادبیات، جدول و سرگرمی‌ها و برگزیده بهترین نوشته‌ها و شعرها و نقاشی‌های کودکان.
نوشته‌های این مجله بر اساس کلمه‌ها و ترکیب های به کار رفته در کتاب های درسی کلاسهای اول، دوم و سوم دبستان تهیه میشود که کودکان آنها را در کلاس خوانده‌اند و با معنی و مفهومشان آشنایی دارند. گذشته از این، در هر شماره از کلمه‌ها و ترکیبهای تازه‌ای که معنی آنها دور از ذهن کودکان نباشد به میزان معینی که بیش از 100 کلمه و ترکیب تازه نیست، استفاده میشود. فهرستی از این کلمه‌های تازه با تلفظ درست در آخر مجله چاپ میشود تا آموزگاران آنها را به دانش‌آموزان بیاموزند. این مجله را کودکان خود، بدون کمک گرفتن از دیگران ، می خوانند و مطالب آن در کلاس مورد بحث شاگرد و معلم قرار می گیرد .
از هر شماره مجله پیک دانش آ موز، در این سال تحصیلی500،375 نسخه انتشار یافته است.
پیک نوجوانان
مخاطب: برای دانش‌آموزان دوره راهنمایی تحصیلی
در 32 صفحه, 15 شماره در سال ، بها 4 ریال
آغاز انتشار: مهرماه 1351
مطالب: رویدادهای ملی و میهنی و دینی، رفتارها و مباحث اجتماعی، علوم، داستان، شعر و ادبیات، جدول و سرگرمی، ایران شناسی، ورزش، کاردستی، سرگرمی‌های آزمایشگاهی، سؤال‌های درسی از مطالبی که دانش‌آموزان در هر پانزده روز از سال تحصیلی در کلاس خوانده‌اند، آشنایی با شغل‌ها و حرفه‌ها، و برگزیده‌ای از بهترین نوشته‌ها و شعرها و نقاشی های نوجوانان.
طرح انتشار این مجله بر اساس نامه‌های دانش‌آموزان نخستین دوره راهنمایی تحصیلی، معلمان و رؤسای مدارس راهنمایی تحصیلی، اظهار نظرهای ادارات آموزش و پرورش و شوراهای انتشارات آموزشی و نظرجویی نمونه از بعضی از دانش‌آموزان و معلمان و رؤسای مدارس دوره راهنمایی تحصیلی و کارشناسان دفتر برنامه‌ریزی آموزش راهنمایی تحصیلی و تجارب شورای نویسندگان مرکز انتشارات آموزشی تهیه شده است. نخستین دوره این مجله به عنوان دوره آزمایشی در اردیبهشت ماه امسال به پایان خواهد رسید و پس از ارزشیابی های گوناگون در طرح انتشار آن از مهرماه 1352 تجدید نظر خواهد شد. این مجله را دانش‌آموزان دوره راهنمایی تحصیلی خود، بدون کمک گرفتن از دیگران، می‌خوانند و مطالب آن در کلاس مورد بحث شاگرد و معلم قرار میگیرد.
از هر شماره مجله پیک نوجوانان، در این سال تحصیلی000 122 نسخه انتشار یافته است.
پیک جوانان
مخاطب: برای دانش‌آموزان دبیرستان
در 48 صفحه ، 12 شماره در سال، بها 5 ریال.
آغاز انتشار: مهرماه 1349
مطالب: رویدادهای ملی و میهنی و دینی، علوم اجتماعی، علوم، تازه‌های علم و صنعت، نویسندگان و شاعران نامدار ایران، راهنمای انتخاب رشته‌های تحصیلی دانشگاهی و معرفی شغل ها، مباحث اجتماعی و سیاسی، شعر و ادبیات، ایران شناسی، جهان شناسی ، مد و زیبایی، سیری در هنرها، ورزش، سرگرمی و مسابقات علمی، داستان، کمک به دانش‌آموزان در درک بهتر مسائل درسی، معرفی بهترین کتاب های خاص گروه سنی دانش‌آموزان دبیرستانی، و برگزیده‌ای از بهترین نوشته‌ها و شعرها و آثار هنری خوانندگان.
این مجله دوره‌های آزمایشی خود را با نام «پیک نوجوانان» پشت سر گذاشته است و بر اساس نظرجویی از بیست هزار دانش‌آموز دبیرستان های شهر تهران و 26 شهرستان در پایان نخستین سال انتشار و بر اساس بیش از شصت و پنج هزار پرسشنامه که در پایان سال تحصیلی 1351- 1350 میان دانش‌آموزان سراسر کشور توزیع شد، سومین دوره انتشار خود را از مهرماه 1351 به نام «پیک جوانان» و با تغییرات بسیار آغاز کرد.
از هر شماره این مجله، در این سال تحصیلی، به طور متوسط000 90 نسخه انتشار یافته است.
پیک معلم و خانواده
مخاطب: برای آموزگاران دبستان ها و معلمان دوره راهنمایی تحصیلی و پدران و مادران
در 26 صفحه، 15 شماره در سال، بها 2 ریال.
آغاز انتشار: با نام «پیک معلم» از دی ماه 1343 و با نام «پیک معلم و خانواده» از مهرماه 1347.
هدف از انتشار این مجله از آغاز این بوده است که در زمینه مطالبی که در مجله پیک برای دانش‌آموزان نوشته میشود و برای خوانندگان آن سؤال‌انگیز است، اطلاعات جامعتری در اختیار معلمان بگذارد و تا به آسانی و درستی بتوانند جوابگوی پرسش های دانش‌آموزان باشند. هنگامی که این مجله هم برای معلمان و هم برای پدران و مادران انتشار یافت، مطالب آن طوری تهیه شده که مورد استفاده هر دو گروه و راهنمایی برای مجلات پیک نوآموز و پیک دانش‌آوز باشد. از مهر ماه 1351 این مجله گروه معلمان و پدران و مادران دانش‌آموزان دوره راهنمایی تحصیلی را در برگرفت. این مجله، گذشته از راهنمای مباحث دشوار مجله‌های پیک نوآموز، پیک دانش‌آموز و پیک نوجوانان، دارای مطالبی در زمینه مسائل نوین آموزش و پرورش، راه و روش رفتار با کودکان و دانش‌آموزان، روش تدریس، بازی های گروهی برای دانش‌آموزان و نمایشنامه و داستان و شعر و ادبیات و توجیه نظریات شورای نویسندگان مجله‌های پیک در برابر اظهار نظرهای معلمان و پدران و مادران نیز هست.
از هر شماره مجله پیک معلم و خانواده، در این سال تحصیلی، به طور متوسط 000 44 نسخه انتشار یافته است.
ماهنامه آموزش و پرورش
مخاطب: برای آموزگاران، دبیران، مدیران و رؤسای دبستان و دبیرستان ها و دانشراها، راهنمایان تعلیماتی، کارکنان ادرات آموزش و پرورش، دانش‌آموزان دانشسراها، سپاهیان دانش و به طور کلی همه دست‌اندرکاران آموزش و پرورش
در 64 صفحه، 8 شماره در سال، بها 10 ریال.
آغاز انتشار: انتشار این مجله به عنوان ارگان رسمی «وزارت معارف» در فروردین ماه 1298 با نام «اصول تعلیمات» آغاز شد و به تدریج نام های «مجله تعلیم و تربیت»، «ماهنامه فرهنگ» و «ماهنامه آموزش و پرورش» یافت. کار انتشار این مجله از آغاز دوره سی و نهم به مرکز انتشارات آموزشی محول شد و از مهر ماه 1348 دوره تازه آن انتشار یافت.
مطالب: تحقیقات و مطالعات صاحبنظران در مسائل آموزش و پرورش در ایران، ترجمه بهترین مقالات اندیشمندان جهان درباره چشم‌اندازهای نوین آموزش و پرورش، روش های تدریس، مدیریت آموزشی، امور پرورشی دانش‌آموزان، و تازه‌های علم و دانش بشری.
از هر شماره ماهنامه آموزش و پرورش، در این سال تحصیلی، 000 32 نسخه انتشار یافته است.
کتاب های پیک
مخاطب: برای دانش‌آموزان دبستان ها و دوره راهنمایی تحصیلی
32 تا 40 صفحه، بها 10 تا 20 ریال.
با توجه به این نکته که، با همه کوشش در خور ستایش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایجاد کتابخانه برای کودکان، گروه بیشماری از کودکان و نوجوانان دانش‌آموز کشور ما در روستاها و شهرک هایی درس می‌خوانند که دسترسی به کتابخانه و کتابفروشی ندارند و نیز با توجه به این که کتاب های سودمندی که خاص کودکان و نوجوانان و براساس نیازهای فکری و روحی آنان فراهم آمده باشد اندک است و همین عده اندک نیز غالباً به زبانی دشوار و دور از فهم خوانندگان خردسال نوشته شده است و از آن گذشته بهای این‌گونه کتاب ها به قدری گران است که خرید آنها از عهده توانایی مالی اکثریت کودکان و نوجوانان بیرون است، مرکز انتشارات آموزشی، گذشته از مجلات پیک، انتشار کتاب هایی را نیز برای کودکان و نوجوان وجهه همت خود قرار داده است. هدف اساسی در این کار تهیه کتاب های سودمند و ارزان و آسان برای خوانندگان خردسال و انتشار آنها به مقیاس وسیع در سراسر روستاها و شهرهای دور و نزدیک کشور است.
تاکنون از این گروه کتاب ها هفت کتاب با عنوان های کره اسب سیاه (ناشر کتابفروشی ابن‌سینا، در 3000 نسخه به بهای هر نسخه 30 ریال)، قصه نخودی، بازی و سرگرمی، شاخهای ملوس، بدن من، یک روز با ملانصرالدین، و خورشید، هر یک در 50000 نسخه و به بهای 5 ریال انتشار یافته است.
مرکز انتشارات آموزشی تصمیم دارد که در سال تحصیلی آینده نیز با تکیه بر تجاربی که تاکنون از راه انتشارات «کتابهای پیک» و مجلات پیک به دست آورده است و با رعایت همه مبانی تربیتی و اصول ساده‌نویسی، کتاب هایی در زمینه‌های علوم، علوم اجتماعی، بازی و سرگرمی و کاردستی، شعر و ادبیات، و قصه و داستان انتشار دهد.
کتاب های پیکار با بی سوادی
در تابستان 1344 که طرح آزمایشی پیکار با بیسوادی در شهرستان قزوین آغاز به کار کرد، گروهی از نویسندگان مرکز انتشارات آموزشی موظف شدند کتاب هایی برای تدریس در کلاس های پیکار با بی سوادی بنویسند. کتاب بخوانیم و بنویسیم و پنج کتاب آسان ضمیممه آن و کتاب های راهنمای تدریس کتاب بخوانیم و بنویسیم، کتاب حساب بزرگسالان، راهنمای تدریس حساب به بزرگسالان، و پنج کتاب زیر عنوان «بخوانیم و باسواد شویم» در زمینه بهداشت و تندرستی، شعر و ادبیات، نامه نویسی، جغرافیای ایران، و تاریخ ایران برای نخستین بار با توجه به روش آموزش بزرگسالان به وسیله نویسندگان مرکز انتشارات آموزشی تهیه شد.
دفترهای تمرین
از هفت سال پیش که نظام جدید آموزش و پرورش به مرحله اجرا در آمد، همواره کوشش شده است که هماهنگ با تغییراتی که در برنامه تحصیلی و درکتاب های درسی داده میشود، خواندنی ها و وسایل آموزشی متناسب با برنامه‌های درسی هر کلاس نیز در اختیار دانش‌آموزان و معلمان قرار گیرد. گسترش کیفی و کمی مجلات پیک به میزان قابل توجهی این کمبود را جبران کرد. کمبود دیگری که در فعالیت های هر یک از کلاس ها احساس می‌شد، بهتر کردن روش پرسش ها و تمرین ها و تکلیف های درسی دانش‌آموزان بر اساس مطالب تدریس شده در هر کلاس بود. به همین سبب سازمان کتاب های درسی و مرکز انتشارات آموزشی موظف شدند به تهیه و تنظیم و انتشار دفترهایی برای هر کلاس بپردازند که هماهنگ با پیشرفت های درسی دانش‌آموزان حاوی پرسش ها و تمرین های لازم و متناسب باشد. این دو سازمان، پس از سه سال کوشش و تلاش، موفق شدند 39 دفتر و در مجموع 4610 صفحه برای تمرین درس های فارسی و ریاضیات و علوم کلاس های اول تا پنجم دبستان تهیه کنند و از مهرماه 1351 آنها را به طور آزمایشی در اختیار مسئولان دبستان ها بگذارند. بیگمان استفاده از این دفترها در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و نظم دادن به پرسش ها و تمرین ها و تکلیف های درسی آنان اثری بسیار مطلوب خواهد داشت و می‌تواند پایه‌ای برای گسترش این فعالیت در سال های آینده قرار گیرد.
به طور کلی کار مرکز انتشارات آموزش در چهار فعالیت تهیه، تولید، توزیع وارزشیابی خلاصه میشود که اشاره‌ای مختصر به هر یک چشم‌اندازی از روش و چگونگی کار و موفقیت ها و مشکلات مرکز انتشارات آموزشی را به دست می‌دهد.
1) تهیه هر یک از مجله‌های مرکز انتشارات آموزشی دارای سردبیر و دستیار است. این دو از میان کارکنان واجد شرایط وزارت آموزش و پرورش برگزیده شدهاند و در کار تدریس و بصیرتی در زمینه مسائل آموزش و پرورش و نویسندگی سال ها تجربه دارند. از آن جا که در ایران تاکنون مؤسسه‌ای آموزشی به وجود نیامده تا اصول نویسندگی و روش کار در انتشارات آموزشی را به داوطلبان بیاموزد، در انتخاب نویسندگان و سردبیران و دستیاران این مجله‌ها بر تجارب قبلی‌آنان تکیه شده است و تجربه‌ای که ضمن کار به طور عملی در این مرکز به صورت خودآموزی به دست آورده‌اند، یا دوره‌های خاص کارآموزی که در کشورهای پیشرفته جهان دیده‌اند. با وجود این، مرکز انتشارات آموزشی همواره با کمبود نویسنده و سردبیر مواجه بوده است و همه کارهای تهیه مجله‌ها و انتشارات دیگر را عملا ده نفر کارمند تمام وقت وزارت آموزش و پرورش و دو نفر کارمند تمام وقت و یک کارمند نیمه وقت مؤسسه انتشارات فرانکلین انجام می‌دهند و به همت این گروه که شورای نویسندگانخوانده می‌شوند، سه مجله بی‌آن که سردبیر مستقلی داشته باشد تاکنون اداره شده است.
می‌توان کار تهیه مجله‌های پیک را در مورد مجله‌هایی که برای دانش‌آموزان دبستان و دوره راهنمایی تحصیلی تهیه میشود در مراحل زیر تشریح کرد:
1. در پایان هر دوره انتشار مجله‌های پیک اعضای شورای نویسندگان این مرکز بار دیگر به نتایج ارزشیابی ها و اظهارنظرهای صاحبنظران و خوانندگان مجله‌ها و مطالعات و تجارب خود در زمینه کاری که انجام داده‌اند مراجعه می‌کند. حاصل این کنجکاوی‌ها را در جلساتی که به این منظور تشکیل میشود مورد تحقیق و بحث و شور قرار می‌دهند و برنامه و روش کار انتشارات دوره بعد را بر این اساس پی‌ریزی می‌کنند.
2. پس از انتشار آخرین شماره مجله دوره قبل اعضای شورای نویسندگان بر اساس برنامه و روشی که برای انتشارات دوره بعدی تعیین کرده‌اند موضوع ها و طرح هر یک از شماره‌های مجلات را برای دوره آینده تنظیم می‌کنند. در این طرح سعی میشود که تا پایان دوره مطالبی که مجموعه آنها معلومات خوانندگان را در زمینه هر یک از موضوع ها افزایش می‌دهد گنجانیده شود و به تدریج در پانزده شماره هر مجله انتشار یابد.
3. کار نویسندگی مطالب موضوعی مجلات بین اعضای شورای نویسندگان تقسیم میشود و آنان با رعایت ساده نویسی واصول تعلیم و تربیت و توجه به محدودیتی که به کار بردن کلمه‌ها و ترکیب های تازه دارند و میزانی که برای بیان هر موضوع تعییی شده است نوشته خود را آماده می‌کنند. هر یک از نویسندگان می‌کوشد که مطالب علمی و تحقیقی را با مراجعه به منابع مختلف و مطمئن ایرانی و خارجی (ازکتابخانه نسبتاً مجهزی که برای مرکز فراهم آمده است) تهیه کند و از ترجمه محض پرهیز کند.
4. کلیه نوشته‌های مربوط به هر یک از شماره‌های مجله به تعداد اعضای شورای نویسندگان تکثیر میشود و در اختیار یکایک آنان قرار میگیرد. هر یک از اعضای شورای نویسندگان برحسب ذوق و تجربه و معلومات خود در هر رشته کلیه مطالب یک شماره مجله را به دقت مطالعه و تصحیح می‌کند و مورد اظهار نظر قرار می‌دهد. در تصحیح پاره‌ای ازمطالب تعلیمی و تربیتی و علمی، اگر استفاده از نظر متخصصان و دانشمندان و صاحبنظران لازم باشد، نسخه‌ای از آن نوشته برای اظهارنظر ایشان فرستاده میشود.
5. مجموعه اظهارنظرهای اعضای شورای نویسندگان و متخصصان که روی هر یک از نسخ تکثیر شده منعکس است در شورای بررسی نهایی که مرکب از مدیر مسئول و سردبیر و یکی از نویسندگان است مورد بررسی قرار میگیرد و مطالب گوناگون هر مجله به این ترتیب به صورت نیمه نهایی تصحیح میشود.
6. مطالب نیمه نهایی یک مجله در اختیار مسئول بررسی کلمه‌ها و ترکیبهای خوانده شده قرار میگیرد. او هر یک از نوشته‌ها را کلمه به کلمه یا فهرست کلمه‌ها و ترکیب هایی که از کتابهای درسی دبستان استخراج شده است و در شماره‌های قبلی همان دوره مجلات پیک به کار رفته است تطبیق می‌کند و معین می‌کند که در آن شماره مجله پیک چند کلمه و ترکیب تازه که تا آن زمان خواننده نوسواد آنها را به شکل مکتوب در کتابهای درسی خود و مجلات قبلی پیک نخوانده به کار رفته است.
7. مجدداً شورای بررسی نهایی با توجه به این اصل که در مجله پیک نوآموز بیش از پنجاه کلمه و ترکیب تازه و در مجله پیک دانش‌آموز بیش از یکصد کلمه و ترکیب تازه نباید به کار رود و هر گروه از دانش‌آموزان باید بتوانند مطالب مجله خاص خود را به آسانی بخوانند و بفهمند، در نوشته‌ها تجدید نظر می‌کند و تعداد کلمه‌ها و ترکیب های تازه هر شماره را به حداقل ممکن می‌رساند و سعی می‌کند که این کلمه‌ها و ترکیب ها از لحاظ دفعات تکرار و پراکندگی در صفحات و موضوع های مختلف با رعایت اصول ساده‌نویسی، تا آن جا که امکانپذیر است، درست به کار روند.
8. مطالب نهایی یک مجله در سه نسخه روی کاغذهای مخصوص که با توجه به کلمه شماری و سطرهای هر ستون مجله تهیه شده است ماشین‌نویسی میشود. نسخه اصلی مطالب مجله همراه با نمونه مجله‌ای که سردبیر از لحاظ پراکندگی مطالب گوناگون در صفحات آن مجله تهیه کرده و شرح تصاویر لازم و متناسب با موضوع هر صفحه فراهم کرده است در اختیار قسمت تولید مجله (کارگزاران چاپ، صفحه‌آرایی، نقاشی و عکاسی) قرار میگیرد. نسخه دوم مورد استفاده نویسندگان قرار میگیرد که مجله پیک معلم و خانواده را تهیه کنند. نسخه دیگر در بایگانی هر مجله نگهداری میشود.
2) تولید در قسمت تولید مرکز انتشارات آموزشی یک سرپرست، یک کارشناس هنر گرافیک، 9 نقاش، 5 صفحه‌آرا و یک کارگزار چاپ کار می‌کنند که از این گروه 4 نفر کارمند وزارت آموزش و پرورش و بقیه کارمند مؤسسه انتشارات فرانکلین هستند. نقاشان از زبده‌ترین نقاشان ایران انتخاب شدهاند که تحصیلات خود را در دانشکده هنرهای زیبا تهران در رشته نقاشی به پایان رسانده‌اند و سال ها در کار خود تجربه دارند و بعضی از آنان دوره‌های خاصی را در زمینه نقاشی برای انتشارات کودکان در کشورهای اروپایی گذرانده‌اند. صفحه‌آرایان و کارکنان دیگر قسمت تولید نیز از مجربترین کسانی هستند که در این رشته در ایران کار می‌کنند. به‌طور کلی می‌توان گفت که قسمت تولید مرکز انتشارات آموزشی در نوع خود از مجهزترین و کارآمدترین کارگاه های تولید انتشارات ایران است.
مراحل کار قسمت تولید را در مورد هر یک از مجلات می توان به این ترتیب تشریح کرد:
1. کارگزاران فنی نسخه اصلی مطالب مجله را پس از تعیین نوع حروف و اندازه سطرها به چاپخانه می فرستند، مطالب هر مجله در چاپخانه حروفچینی میشود (با دستگاه لاینوتایپ linotype و مونوفوتو monophoto ). پس از حروفچینی مطالب هر مجله از آنها نمونه‌های متعدد چاپی می‌گیرند. کار صفحه‌آرایی مجله را با استفاده از یکی از نمونه‌های حروفچینی چاپی انجام می‌دهند. به میزان مورد نیاز جا برای هر نقاشی یا عکس درهر صفحه تعیین می‌کنند. نقاشان و عکاسان تصاویر لازم را تهیه می‌کنند و همزمان با این کارها نمونه‌های چاپی مطالب مجله به تناوب سه بار خوانده و تصحیح میشود و کلیه کوشش های لازم به کار می‌رود تا مجله‌ای که انتشار می یابد فاقد غلط چاپی باشد. در آخرین مرحله از نمونه چاپی بدون غلط مطالب مجله و تصاویر آن شکل نهایی یک مجله به صورت دفترچه‌ای تهیه میشود که بعداً مجله چاپ شده از هر لحاظ مانندآن خواهد بود. این دفترچه پس از تصویب سردبیر و مدیر مسئول برای چاپ در اختیار چاپخانه قرار میگیرد.
2. کارهای مربوط به چاپ هر مجله در مجهزترین چاپخانه ایران به وسیله ماشین چاپ weboffset ، که در هر ساعت پانزده هزار نسخه مجله پیک را یکباره در چهار رنگ چاپ و برای صحافی آماده می‌کند، انجام میشود. چاپ و صحافی مجلات پیک به طور متوسط یک ماه به طول می‌انجامد.
3. کارگزاران فنی قسمت تولید در کلیه مراحل صفحه‌آرایی و مصور کردن، غلطگیری چاپی و چاپ و صحافی مجله نظارت دارند و مجله‌ها پس از صحافی از چاپخانه به قسمت توزیع مرکز انتشارات آموزشی حمل میشود.
3) توزیع در قسمت توزیع مرکز انتشارات آموزشی 4 کارمند و 2 راننده و 4 کارگر بسته‌بندی کار می‌کنند. از این گروه سه نفر کارمند وزارت آموزش و پرورش و بقیه استخدام مؤسسه انتشارات فرانکلین هستند. گذشته از اینها 13 کارمند نیز کارهای حسابداری و اداری قسمت توزیع را برعهده دارند.
مراحل کار قسمت توزیع مرکز انتشارات آموزشی را می‌توان به این ترتیب تشریح کرد:
1. در پایان هر سال تحصیلی پرسشنامه‌ای برای هر یک از ادارات آموزش و پرورش فرستاده میشود تا با نظرجویی از همه آموزشگاه‌ها میزان مجله‌های مورد نیاز خود را اعلام دارند.
2. بر اساس سهمیه‌ای که هر یک از ادارات آموزش و پرورش برای سال تحصیلی آینده اعلام داشته است میزان کاغذ مورد نیاز هر مجله برای سال تحصیلی آینده پیشبینی می شود و به کارخانه‌های سازنده کاغذ مخصوص مجله‌های پیک در کشور فنلاند سفارش داده میشود تا در مواقع تعیین شده کاغذ مورد نیاز را به ایران بفرستند.
3. کارکنان توزیع با توجه به سهمیه‌ای که هر یک از ادارات آموزش و پرورش در پایان سال تحصیلی برای سال تحصیلی بعد از هر یک از مجلات اعلام داشته است، مجلات را دست کم پانزده روز پیش از تاریخ انتشار بسته‌بندی می‌کنند و با وسایل حمل‌ونقل گوناگون به 180 شهر که کلیه حوزه‌های آموزش و پرورش را دربرمی‌‌گیرد می فرستند.
4. همزمان با فرستادن بسته‌های محتوی مجلات نامه‌ای برای مسئول توزیع مجلات پیک در شهرستان فرستاده میشود. مسئول توزیع شهرستان مجله را تحویل میگیرد و با توجه به میزان سهمیه هر یک از مدارس آنها را در اختیار مدیران مدارس قرار می‌دهد.
5. در هر یک از مدارس مدیر یا معاون مدرسه با همکاری معلمان عهده دار توزیع مجلات در میان دانش‌آموزان می‌شوند. در بعضی از مدارس دانش‌آموزان انجمنی به نام انجمن دوستداران پیک تشکیل داده‌اند که در کار توزیع مجلات پیک فعال هستند.
6. بهای مجلات پیک به وسیله معلم یا دفتر مدرسه از خریداران دریافت میشود و به مسئول توزیع هر شهر پرداخت میشود. مسئول توزیع پس از کسر 10% پاداش فروش (4% برای بازخرید زحمات خود و هزینه‌های توزیع و 6% برای دانش‌آموزان فعال در کار توزیع یا توزیع رایگان میان کودکان کم‌بضاعت) بهای مجلات را به حساب بانکی مخصوص واریز می‌کند.
قسمت توزیع مرکز انتشارات آموزشی از آذرماه 1351 توزیع مجله‌های پیک و ماهنامهآموزش و پرورش و دفترهای تمرین را به طور آزمایشی، با به کار انداختن واحد سیاری در خط سیرهای گوناگون آغاز کرد. در صورتی که این روش توزیع موفقیت‌آمیز باشد، از سال تحصیلی آینده کوشش خواهد شد تولیدات انتشارات آموزشی با استفاده از این روش در سراسر کشور توزیع شود. به این سبب دست به چنین اقدامی زده شده است که ادارات آموزش و پرورش از دیر رسیدن مجله‌ها، که تاکنون به وسیله بنگاههای باربری و مسافربری و پست صورت می‌گرفته است، شکایات بسیار داشته‌اند.
4) ارزشیابی از آغاز کار انتشار مجله پیک تاکنون، یعنی در این هشت سال و چند ماه، همواره اعضای شورای نویسندگان انتشارات آموزشی درصدد بوده‌اند از کار خود در هر دوره انتشاراتی به دقت ارزشیابی کنند و برنامه انتشارات سال بعد را با تکیه بر تجاربی که اندوخته‌اند و حاصل این ارزشیابی ها طرح‌ریزی کند.
روشهای ارزشیابی مجله‌های پیک را می‌توان در موارد زیر تشریح کرد:
1. اعضای شورای نویسندگان انتشارات آموزشی همواره کوشش کرده‌اند تا هر چه بیشتر با خوانندگان مجلات گوناگون پیک در شهرها و روستاها دیدار کنند و از راه گفت‌و‌شنود از نظرهای آنان درباره موضوع هر مقاله، بیان و روش نوشته، شکل مجله، روش توزیع و چگونگی استفاده از هر مجله آگاه شوند.
2. از هر شماره مجلات 500 نسخه برای صاحبنظران در مسائل آموزش و پرورش فرستاده میشود و از آنان خواهش میشود که به دقت درباره مطالب هر مجله اظهارنظر کنند واظهارنظرها و پیشنهادهای آنان نیز به دقت مورد مطالعه اعضای شورای نویسندگان قرار میگیرد.
3. روزانه به طور متوسط 500 نامه از خوانندگان مجله‌ها به مرکز انتشارات آموزشی می‌رسد که همه آنها به دقت مورد مطالعه شورای نویسندگان قرار میگیرد.
4. در هر دوره آزمایشی پرسشنامه‌های خاص درباره آن مجله تهیه میشود و به عده خوانندگان هر مجله برای اظهار نظر آنان فرستاده میشود و پاسخ های آنان نیز به دقت مورد مطالعه شورای نویسندگان قرار میگیرد. در این مورد از مؤسسه تحقیقات تربیتی دانشسرای عالی تهران و قسمت روانشناسی دانشگاه تهران بارها یاری گرفته شده است.
5. در هر یک از حوزه‌های آموزش و پرورش شورایی به نام شورای انتشارات آموزشی تشکیل شده است که هر یک از مجلات را به دقت مطالعه می‌کند و نظریات خود را برای مطالعه شورای نویسندگان مرکز انتشارات آموزشی می‌فرستند. این شورا ترویج مجلات این مرکز را در حوزه خود نیز به عهده دارد. اعضای این شورا چهارده تن هستند و عبارتند از: رئیس اداره آموزش و پرورش، رؤسای ادارات یا مسئولان یا متصدیان آموزش ابتدایی، و سپاه دانش و آموزش روستایی، راهنمایی تحصیلی، آموزش متوسطه، یکی از پرتجربه‌ترین راهنمایان تعلیماتی، یکی از آموزگاران مجرب کلاس های اول تا سوم، یکی از آموزگاران مجرب کلاس های چهارم یا پ
مدرسه:بصیری
